HADİSLER,30
KISIM DIR.Her hadisle
hüküm verilmez.
*Hadîs
Âlimi (Muhaddis):
Hadîs-i şerîf
sahasında mütehassıs kimse. Çok sayıda hadîs
toplayıp, senet ve metinleriyle ezberleyen, râvilerin cerh ve
ta'dîl (güvenilir olup olmadıkları) noktasından
durumlarını bilen, bu ilimde ihtisas kazanıp kitaplar yazmış
olan âlim. Muhaddis'in çoğulu muhaddisîn'dir.
*Hadîs
İmâmı:
Yüzlerce,hatta binlerce, hadîs-i
şerîfi, râvîleri (rivâyet edenleri,
nakledenleri) ile birlikte bilen büyük hadis âlimi.
Buna, hadîs müctehidi de denir.
*1-HADİS-i
Mütevâtir:
Bir
çok Sahâbînin Peygamber efendimizden ve başka bir
çok kimsenin de bunlardan işittiği ve kitâba
yazılıncaya kadar, böyle pek çok kimsenin haber verdiği
hadîs-i şerîfler. Mütevâtir hadîsleri
rivâyet edenlerin yalan üzerinde sözbirliği
yapmaları müm kün değildir.
--Hadîs-i
mütevâtire muhakkak inanmak ve bildirilenleri yapmak
lâzımdır. İNANMAYAN kâfir olur,îmânı
GİDER. (İbn-i Âbidîn)
*2-Hadîs-i
Âmm:
Herkes için söylenmiş hadîs-i
şerîfler.
*3-Hadîs-i
Cibrîl:
Peygamber efendimiz Eshâbı
(arkadaşları) ile otururlarken, Cebrâil aleyhisselâmın
insan sûretinde gelip; İslâm'ı, îmânı ve
ihsânı sorduğunda Resûlullah efendimizin verdiği
cevabları bildiren hadîs-i şerîf.
*4-Hadîs-i
Garîb:
Yalnız bir kişinin bildirdiği sahîh
hadîs. Yahut, aradaki râvîlerden (nakledenlerden)
birine, bir hadîs âliminin muhâlefet ettiği
hadîs.
*5-Hadîs-i Hâs:
Bir
kimse için söylenmiş hadîs-i şerîfler.
*6-Hadîs-i
Hasen:
Bildirenler (râvîler) sâdık
(doğru) ve emîn (güvenilir) olmakla beraber hâfızası,
anlayışı sahîh hadîsleri bildirenler kadar kuvvetli
olmayan kimselerin bildirdiği hadîs-i şerîfler.
*7-Hadîs-i
Kavî:
Resûlullah efendimizin, söyledikten
sonra, peşinden bir âyet-i kerîme okuduğu hadîs-i
şerîfler.
*8-Hadîs-i
Kudsî:
Mânâsı,
Allahü teâlâ tarafından, kelimeleri ise, Resûl-i
ekrem sallallâhü aleyhi ve sellem tarafından olan hadîs-i
şerîfler. Hadîs-i kudsîleri söylerken,
Peygamber efendimizi bir nûr kaplardı ve bu,hâlinden
belli olurdu. (Abdülhak Dehlevî)
*9-Hadîs-i
Maktû':
Söyleyenleri
(râvîleri), Tâbiîn-i kirâma kadar
bilinip,Tâbiîn'den rivâyet olunan hadîs-i
şerîfler. Tâbiîn'den rivâyet edilen,
bildirilen maktû' hadîslerin sonraki râvîleri
(nakledenleri) Ehl-i sünnet âlimlerinden iseler, bunlar
hakîkaten hadîs-i maktû'dur. Mevdû
sanmamalıdır. (İbn-i Kudâme-Buhârî)
*10-Hadîs-i
Mensûh:
Peygamber
efendimiz tarafından ilk zamanda söylenip,sonra değiştirilen
hadîsler.
*11-Hadîs-i
Merdûd:
Mânâsı
olmayan ve rivâyet şartlarını taşımayan söz.
*12-Hadîs-i
Meşhûr:
İlk
zamanda bir kişi bildirmişken, ikinci asırda şöhret bulan,
yâni bir kimsenin Resûl-i ekremden, o kimseden de, çok
kimselerin ve bunlardan dahî, başka kimselerin işittiği
hadîs-i şerîfler.
*13-Hadîs-i
Mevdû:
Bir
hadîs imâmının şartlarına uymayan hadîs-i
şerîfler. Bir müctehid (âyet-i kerîme ve
hadîs-i şerîflerden hüküm çıkaran
âlim), bir hadîsin sahîh (doğru) olması için,
lüzûm gördüğü şartları taşımıyan bir
hadîs için; "Benim mezhebimin usûlünün
kâidelerine göre mevdûdur" der. Yoksa;
"Resûlullah'ın sallallah ü aleyhi ve sellem sözü
değildir" demez. (Dâvûd-ül-Karsî)
*14-Hadîs-i
Mevkûf:
Eshâb-ı
kirâma kadar râvîleri (nakledenleri) hep
bildirilip, sahâbî olan râvînin, Resûl-i
ekremden işittim demeyip, böyle buyurmuş dediği hadîs-i
şerîfler.
*15-Hadîs-i
Mevsûl:
Sahâbînin (Resûlullah efendimizin arkadaşları); "Resûlullah'tan işittim, böyle buyurdu" diyerek haber verdiği hadîs-i şerîfler. Bunda, Resûl-i ekreme kadar rivâyet edenlerin hiç birinde kesinti olmaz.
*16-Hadîs-i
Muddarib:
Kitab yazanlara, çeşitli yollardan,
birbirine uymayan şekilde bildirilen hadîs-i
şerîfler.
*17-Hadîs-i Muhkem:
Te'vîle
(yoruma, açıklamağa) muhtaç olmayan hadîs-i
şerîfler.
*18-Hadîs-i
Mu'allak:
Baştan
bir veya birkaç râvîsi (rivâyet
edeni,nakledeni) veya hiçbir râvîsi belli olmayan
hadîs-i şerîfler.
*19-Hadîs-i
Munfasıl:
Aradaki
râvîlerden (nakledenlerden), birden ziyâdesi
(fazlası) unutulmuş olan hadîs-i şerîfler.
*20-Hadîs-i
Müfterâ:
Müseylemet-ül-Kezzâb'ın
ve ondan sonra gelen münâfıkların (kalbiyle inanmayıp,
sözleriyle inandık diyenlerin), zındıkların (kâfirlerin),
müslüman görünen dinsizlerin uydurma sözleri.
Ehl-i sünnet âlimleri (Resûlullah efendimiz, dört
halîfesinin ve ashâbının arkadaşlarının yolunda olan
âlimler), müfterâ hadîsleri aramış, bulmuş
ve ayırmışlardır. Din büyüklerinin kitablarında böyle
sözlerden hiçbiri yoktur.
*21-Hadîs-i
Mürsel:
Sahâbe-i
kirâmın ismi söylenmeyip, Tâbiîn'den
(Sahâbeyi görenlerden) birinin, doğruca Resûl-i
ekrem buyurdu ki dediği hadîs-i şerîfler.
*22-Hadîs-i
Müsned-i Münkatı':
Sahâbîden
başka bir veya birkaç râvîsi (nakledeni)
bildirilmeyen hadîs-i şerîfler.
*23-Hadîs-i
Müsned-i Muttasıl:
Peygamber
efendimize kadar râvîlerden (nakledenlerden) hiçbiri
noksan olmayan hadîs-i şerîfler.
*24-Hadîs-i
Müstefîz (Müstefîd):
Söyleyenleri
üçten çok olan hadîs-i şerîfler.
*25-Hadîs-i
Müteşâbîh:
Te'vîle
(açıklamaya, yorumlamaya) muhtâç olan hadîs-i
şerîfler.
*26-Hadîs-i Âhâd:
Hep bir kimse tarafından rivâyet edilen, bildirilen, müsned-i muttasıl (Resûlullah efendimize varıncaya kadar, rivâyet edenlerden yâni nakledenlerden hiçbiri noksan olmayan) hadîs-i şerîfler.
*27-Hadîs-i
Nâsih:
Resûlullah
sallallahü aleyhi ve sellem efendimizin, son zamanlarında
söyleyip, önceki hükümleri değiştiren hadîs-i
şerîfleri.
*28-Hadîs-i
Sahîh:
Âdil
ve hadîs ilmini bilen kimselerden işitilen, müsned-i
muttasıl (Resûl-i ekreme kadar, rivâyet edenlerin hepsi
tam olup noksan bulunmayan), mütevâtir (bir çok
sahâbînin rivâyet ettiği) ve meşhûr
(önceleri bir kişi bildirmişken, sonraları şöhret
bulan) hadîsler.
*29-Hadîs-i
Şâz:
Bir
kimsenin, bir hadîs âliminden işittim dediği hadîs-i
şerîfler. Hadîs-i şâzlar kabûl edilir,
fakat sened (vesîka) olamazlar. Âlim denilen kimse meşhûr
bir zât değilse, kabûl olunmazlar.
*30-Hadîs-i
Zaîf:
Sahî
sı, adâleti gevşek olur veya îtikâdında
(inancında) şübhe bulunur. Zaîf hadîslere göre
fazla ibâdet yapılır; fakat ictihâdda bunlara
dayanılmaz.
